15 lipca 1410 r. na polach Grunwaldu wojska polskie, litewskie i ruskie pod wodzą króla Władysława Jagiełły rozgromiły siły krzyżackie. Niemiecki zakon rycerski, potocznie w Polsce nazywany Krzyżakami, a w Niemczech Zakonem Niemieckim, prowadził politykę podboju ziem polskich i litewskich. Matejko malował Grunwald przez trzy lata. Płótno sprowadził z Francji. Utkane było bez szwów w jedną, wielką płachtę o rozmiarach 997 cm x 426 cm. Jest to niewątpliwie największy obraz Artysty. Uważany jest za arcydzieło malarstwa batalistycznego. Przedstawia jakby przekrój walki, w której kłębią się ogromne ilości ciał ludzi i koni. Walka się toczy na śmierć i życie. W tej gmatwaninie zwraca uwagę scena śmierci wielkiego mistrza krzyżackiego Ulryka von Jungingena, atakowanego przez dwóch młodych wojów litewskich. Drugą równorzędną postacią jest pędzący na koniu, z mieczem w uniesionej dłoni, wielki książę litewski - Witold. Scena bitwy została przedstawiona z ogromnym dynamizmem, ale także z wielką dbałością o każdy najdrobniejszy szczegół.
28 września 1878 r. otwarto wystawę obrazu Bitwy pod Grunwaldem. Tłumy przychodziły ogromne. Wystawa Grunwaldu w Krakowie przyniosła ponad trzy tysiące złotych reńskich zysku, co na owe czasy było znaczną sumą. Jak pisała ówczesna prasa, tłumy były na obrazie i tłumy przed obrazem, a Matejko w dowód największego uznania i szacunku otrzymał od Rady Miasta symboliczne berło sztuki
W kwietniu 1882 r. Artysta ukończył swój następny obraz ku pokrzepieniu serc - Hołd pruski. [*]